Nadrzędnym celem tzw. projektów badawczych jest NAUKA MYŚLENIA (spekulowanie, wnioskowanie, stawianie hipotez itp.). W okresie od 2. do 4. roku życia następuje niezwykle szybki rozwój intelektualny dziecka, który można wzmacniać wspierając dziecięcą ciekawość!
Jakie umiejętności rozwijają najmłodsze dzieci w ramach projektów badawczych?
- Język, rozumienie symboli, fotografii, map i modeli (rozumienie symboliczne), np. nazywanie zwierząt na obrazkach, pokazanie siebie na fotografii;
- dziecko zaczyna rozumieć i przedstawiać punkt widzenia innych osób (w prostych sytuacjach);
- dziecko uczy się dzielić świat na obiekty żywe i nieożywione, np. fascynuje się zwierzętami;
- dziecko potrafi prowadzić proste klasyfikacje według funkcji i rodzaju, a nie tylko cech, np. potrafi wyodrębnić piłki spośród innych zabawek;
- dziecko szybko uczy się, jak przeprowadzić klasyfikację przedmiotów w sposób zhierarchizowany, np. małe – duże.
Projekty badawcze z 2-3-letnimi dziećmi wykorzystują naturalną w tym wieku motywację:
- dziecięcą inicjatywę i kreatywność;
- chęć podejmowania decyzji przez dzieci (ja sam!);
- zaangażowanie dzieci, zaciekawienie i zaabsorbowanie światem (co pływa, a co tonie, wkładanie drobnych elementów do otworów itp.).
Ponadto, podczas projektów badawczych rozwijana i wzmacniana jest samodzielność, współpraca i umiejętność porozumiewania się dzieci – niezbędne elementy rozwoju społeczno-emocjonalnego.
Optymalnym rozwiązaniem dla dzieci w wieku żłobkowym jest realizacja projektów w grupach mieszanych wiekowo, w których znajdą się dzieci starsze (np. 4-letnie), które mogą być „przewodnikami” i „nauczycielami” dla młodszych np. 2-letnich kolegów. Jednocześnie starsze dzieci uczą się odpowiedzialności i opiekuńczości względem młodszych.
Etap 1
- Wybór tematu projektu badawczego: musi być realny, dostępny, wynikający z doświadczeń dzieci (np. raczej Latarka niż Kosmos, Pies a nie Dinozaur) lub zaproponowany przez dzieci.
Tak rozpoczął się projekt „Latarka” w Fundacji Sto Pociech:
Przez pierwsze dwa spotkania „nęciliśmy” dzieci pojazdami, zamkami, oglądaliśmy albumy i obserwowaliśmy czy temat „bierze”, czy nie. Czy zaciekawi dzieci ogrodnictwo, a może sznurek? Pojawił się wtedy także do dyspozycji dzieci aparat fotograficzny (żeby się z nim oswoiły). Największe zaciekawienie i radość sprawiła dzieciom znaleziona w szafie latarka.
- Tworzenie kolekcji czyli zbiorów przedmiotów związanych z tematem
- Zapisywanie pytań i hipotez dzieci związanych z tematem, np.:
– Jak myślisz…?
– Co to jest? Jak to działa?
– Co już wiesz o …?
– Opowiedz mi o …
Etap 2
- Prowadzenie „badań naukowych” przez dzieci, np.
– mierzenie miarką, ważenie,
– eksperymenty np. sprawdzenie: co pływa, a co tonie, co znajduje się w środku latarki,
– prowadzenie „wywiadu z ekspertem”, czyli osobą, która zdaniem dzieci zna się na danym temacie (Kto nam opowie o psie? MÓJ DZIADEK!),
– szkice, czyli dzieci rysują rysunek patrząc na realny obiekt (rysunek NIE Z WYOBRAŹNI).
Etap 3
- Zebranie „wyników badań” i omówienie ich z dziećmi – WYCIĄGNIĘCIE WNIOSKÓW
- Tworzenie modelu obiektu, który był przedmiotem badań
- Prezentacja wyników przed rodzicami i zaproszonymi gośćmi
Owocnych badań!
Źródła:
[1] „Projekty badawcze z najmłodszymi dziećmi” Gracjana Woźniak, zeszyt metodyczny nr 1, Fundacja Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego, Warszawa 2011.
[2] Mali badacze – metoda projektu w edukacji elementarnej” J. H. Helm i L. G. Katz, Wydawnictwa CODN, Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2003.
[3] Prof. Lilian G. Katz „Kwestie programowe we wczesnej edukacji – jak zaangażować intelekt i emocje dziecka” Wykład wygłoszony 9.05.2005 przez profesor Lilian G. Katz w Warszawie.
[4] Planowanie szkolnych projektów – artykuły po polsku ze wskazówkami do pracy metodą projektów badawczych.
[5] Fundacja Sto Pociech, Warszawa – działania projektowe prowadzone z dziećmi w ramach zajęć „Brykamy bez mamy” Karolina Wojno, Marta Ryng, Monika Hofmokl-Ostrowska: projekty “LATARKA” i “DREWNO”.
[6] www.projektpies.blogspot.com Blog prowadzony w ramach projektu “PIES” przez Joannę Wrońską i Agnieszkę Chruścińską (projekt prowadzony w ramach „Regularnych Zajęć Montessori” w siedzibie Stowarzyszenia „Aktywni dla Stegien”, Warszawa).
[7] www.imd.org.pl Instytut Małego Dziecka im. A. Lindgren, Poznań, organizacja pozarządowa prowadząca m.in. „przedprojekty” z małymi dziećmi na zaproszenie Fundacji Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego w Polsce.
Psycholożka dziecięca, trenerka Fundacji Rozwoju Dzieci im. Komeńskiego oraz Stowarzyszenia Trenerów Organizacji Pozarządowych. Obecnie mieszka i pracuje w Brukseli jako terapeutka pedagogiczna. Mama dwóch chłopców, którzy chodzili do belgijskich żłobków. Interesuje się muzyką, teatrem i sztuką współczesną oraz jazdą na rowerze w nieznane.