Pierwsze miesiące życia dziecka to niezwykle intensywny czas nie tylko dla rodziców. Organizm noworodka dynamicznie dostosowuje się do nowego środowiska. Naukowców interesuje szczególnie wczesny, strukturalny rozwój mózgu małych dzieci, gdyż taka ocena może być kluczowa w wykrywaniu i leczeniu najwcześniejszych objawów zaburzeń neurorozwojowych. Ale czy można zbadać pracę mózgu kilkumiesięcznych dzieci nie robiąc im krzywdy?  

Bezinwazyjne spojrzenie na mózg

Nieinwazyjne techniki pomiarowe, takie jak elektroencefalogram (EEG) i potencjały wywołane (ERP), czy rezonans magnetyczny, które mogą być stosowane do badania mózgów niemowląt pozwalają szczegółowo oceniać różnorodne procesy rozwojowe. Badanie EEG czyli elektroencefalografia pozwala ocenić czynność bioelektryczną mózgu, która odzwierciedla aktywność neuronów. Można ją rejestrować na powierzchni skóry głowy, dlatego podczas badania na głowę zakładany jest specjalny czepek z elektrodami. Badanie jest bezbolesne, nieinwazyjne i nie wymaga znieczulenia. Podobnie bezpieczne jest badanie pochodzących z wewnątrz impulsów wywołanych zewnętrznymi bodźcami o różnej modalności – polega ono na rejestrowaniu na powierzchni głowy potencjałów elektrycznych po zadziałaniu odpowiedniego bodźca – wzrokowego, słuchowego czy czuciowego.

Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich kilku dziesięcioleci umożliwiły wgląd w procesy rządzące wczesnym rozwojem mózgu oraz pokazały, w jaki sposób procesy te przyczyniają się do zachowania człowieka. Wyniki badań pokazują, że pierwsze dwa lata życia są szczególnie ważnym okresem dla rozwoju mózgu.  Naukowcy z University of California, San Diego School of Medicine i University of Hawaii stosują nowe podejście do pomiaru wczesnego rozwoju mózgu niemowląt, w wyniku czego powstają dokładniejsze wykresy wzrostu całego mózgu i pierwsze szacunki trajektorii wzrostu obszarów podkorowych w ciągu pierwszych trzech miesięcy po urodzeniu. Pracę mózgu noworodków monitorują za pomocą rezonansu magnetycznego (MR), który wykorzystuje właściwości magnetyczne cząsteczek wody w organizmie człowieka [1].

Mózg rośnie jak na drożdżach!

Według przeprowadzonych badań mózg noworodka doświadcza gwałtownego wzrostu, osiągając połowę swojej dorosłej wielkości w ciągu 3 miesięcy od urodzenia. Badacze uzyskali 211 skanów od 87 zdrowych niemowląt i odkryli, że mózgi niemowląt urosły o 64% w ciągu pierwszych 90 dni, przy najszybszym wzroście w obszarach związanych z umiejętnościami motorycznymi, takimi jak móżdżek. Celem zrealizowanego badania była ocena strukturalnych trajektorii wzrostu i tempa zmian w całym mózgu w ciągu pierwszych 3 miesięcy życia. Naukowcy podkreślają, że standardowe podejście kliniczne do oceny rozwoju strukturalnego mózgu u noworodków – pomiar obwodu głowy – sięga ponad 200 lat wstecz [2]. W przypadku podejrzeń nieprawidłowości do wizualizacji mózgu często stosuje się tomografię komputerową, ale wykorzystuje ona jonizujące promieniowanie rentgenowskie, które nie jest obojętne dla zdrowia dziecka [3]. Obrazowanie rezonansem magnetycznym (MR) nie wiąże się ze szkodliwym promieniowaniem i pozwala na ilościową ocenę struktury mózgu. Może też być wykonywane wielokrotnie bez szkodliwych skutków.

Ocena wielkości, asymetrii i tempa wzrostu różnych obszarów mózgu może być kluczowa w wykrywaniu i leczeniu najwcześniejszych objawów zaburzeń neurorozwojowych, takich jak autyzm lub okołoporodowe uszkodzenie mózgu. Lepsze zrozumienie, kiedy i jak powstają zaburzenia neurorozwojowe w okresie poporodowym, może pomóc w rozwoju metod terapeutycznych. Co więcej, wykorzystanie bezinwazyjnych sposobów monitorowania pracy mózgu pomoże w obserwowaniu reakcji niemowląt na zastosowane oddziaływanie terapeutyczne. Wczesna interwencja w okresie wysokiej neuroplastyczności mózgu może złagodzić nasilenie zaburzeń w późniejszych latach życia dzieci.

 Źródła:

  1. Holland D., Chang L., Ernst T., Curran M., Buchthal S., Alicata D., Skranes J., Johansen H., Hernandez A., Yamakawa R., Kuperman J., Dale A. Structural Growth Trajectories and Rates of Change in the First 3 Months of Infant Brain Development. JAMA Neurology, 2014: https://jamanetwork.com/journals/jamaneurology/fullarticle/1893442 (dostęp 04.02.2020)
  2. Child Growth Standards WHO.  Methods and development. Head circumference-for-age, arm circumference-for-age, triceps skinfold-for-age and subscapular skinfold-for-age: World Health Organization; 2007: https://www.who.int/childgrowth/publications/technical_report_2/en/ (dostęp 06.02.2020)
  3. Robertson R. L., Robson  C. D., Zurakowski D., Antiles  S., Strauss K., Mulkern  R. V.  CT versus MR in neonatal brain imaging at term.  Pediatr Radiol. 2003;33(7):442-449.

 

Jak bada się mózg małego dziecka?

Certyfikowana psychoterapeutka analityczna oraz analityczka jungowska ze stopniem naukowym doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Była prezeska Polskiego Towarzystwa Psychologii Analitycznej (PTPA). Członkini w Międzynarodowym Towarzystwie Psychologii Analitycznej (International Association for Analytical Psychology, IAAP) oraz w Polskim Towarzystwie Psychologii Analitycznej, Polskim Towarzystwie Psychoanalizy Jungowskiej, Polskim Stowarzyszeniu Psychoanalityków Jungowskich, a także Polskim Towarzystwie Psychoterapii Integratywnej.

W pracy badawczej przede wszystkim zainteresowana rozwojem społeczno-emocjonalnym dzieci oraz oddziaływaniem wczesnych doświadczeń rozwojowych na późniejsze lata życia. Pasjonatka metody projektu oraz filozofowania z dziećmi.

W projekcie reprezentuje Akademię Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie.

Tagi:                                        

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *