Jakie jest Twoje najwcześniejsze wspomnienie z dzieciństwa? Ja pamiętam jak mama trzymała mnie w ramionach i kołysała siedząc na bujanym fotelu, bo bardzo bolała mnie szczęka (chyba wychodziły mi zęby, nie wiem czy te pierwsze czy już kolejne…).
A co Ty możesz pamiętać! Miałaś wtedy dwa lata!
Carole Peterson, kanadyjska psycholożka i wykładowczyni Memorial University’s Faculty of Science, przeanalizowała ostatnio wyniki badań własnych, które przeprowadziła 20 lat temu, dotyczące najwcześniejszych wspomnień z dzieciństwa. Doszła do wniosku, że ludzie są w stanie przypomnieć sobie sytuacje z okresu, gdy mieli nieco ponad dwa lata [1].
Peterson twierdzi, że ludzie pamiętają wiele rzeczy z wczesnego dzieciństwa, z których nie zdają sobie sprawy [2]. Co więcej często dopytywanie o kolejne najdalsze wspomnienia pomaga naszej pamięci w przypominaniu sobie większej ilości zdarzeń z tego okresu.
Wspomnienia mają znaczenie
Okazuje się, że wspomnienia, o których mowa, nie są tylko anegdotycznymi epizodami, o których można opowiedzieć przy okazji spotkań rodzinnych lub w gronie przyjaciół. Im te wspomnienia są bardziej pozytywne, tym większe szanse ma człowiek by mieć lepszą kondycję (fizyczną i psychiczną) w wieku dorosłym. Wiedzę na ten temat czerpiemy m.in. z badań amerykańskich naukowców, Williama Chopika i Robin Edelstein, którzy dowiedli, iż pozytywne wspomnienia z dzieciństwa powiązane są z lepszym zdrowiem oraz dobrym samopoczuciem w dorosłym życiu [3]
Badania te dotyczyły związków między wspomnieniami (pozytywnymi lub negatywnymi) a pojawiającymi się objawami depresji i zdrowia fizycznego wśród osób dorosłych w średnim i starszym wieku. Innymi słowy analizowano związki między tymi wspomnieniami a zmianami w samoocenie zdrowia, przewlekłymi schorzeniami i objawami depresji. Okazało się, iż wspomnienia dotyczące większej czułości opiekunów we wczesnym dzieciństwie wiązały się z lepszą samooceną zdrowia i niższymi objawami depresyjnymi u dorosłych. Co ciekawe związki między postrzeganiem wsparcia ze strony opiekunów a stanem zdrowia utrzymywały się w czasie.
Wspomnienie konkretnej sytuacji, czy miłe wrażenie
Czy muszą to być wspomnienia konkretnych sytuacji jak wspólne budowanie wieży z klocków, zabawy na zjeżdżalni lub urządzania herbatek w gronie lal i misiów? Wcale nie. Nora Newcombe, psycholożka pracująca w Temple University wskazuje, że każdy z nas posiada dwa rodzaje wspomnień “schowane” w pamięci jawnej oraz w pamięci ukrytej. [4]
Pamięć jawna (ang. explicit) to świadome przywołanie konkretnych chwil, połączona często z konkretnym czasem i miejscem, np. puszczanie niebieskiego latawca w parku niedaleko żłobka.
Pamięć ukryta (ang. implicit) to nieświadome, często emocjonalne wspomnienie ujawniające się przy okazji konkretnych wydarzeń, np. uczucie radości pojawiające się przy okazji mijania wystawy sklepowej prezentującej latawce.
Co więcej, pamięć ukryta towarzyszy nam od najwcześniejszych miesięcy życia, czego dowodzą niemieccy naukowcy, którzy badając dzieci od 3. miesiąca życia stwierdzili, że pamięć ukryta wydaje się być niezależna od wieku i charakteryzuje się względną stabilnością. [5]
Co to oznacza dla nas, dorosłych? Dbajmy o jakość doświadczeń dzieci od pierwszych dni ich życia, aby ich wspomnienia – te jawne i te ukryte – były dobre i wywoływały uśmiech na twarzy. Dla dzieci to ma ogromne znaczenie!
Źródła:
- Peterson, C. (2021): What is your earliest memory? It depends, Memory, DOI: 10.1080/09658211.2021.1918174
- https://www.sciencedaily.com/releases/2021/06/210614110824.htm
- Chopik, W. J., & Edelstein, R. S. (2019). Retrospective memories of parental care and health from mid- to late life. Health Psychology, 38(1), 84–93. https://doi.org/10.1037/hea0000694
- https://www.fatherly.com/health-science/when-do-memories-start-what-do-kids-remember/
- Vöhringer, I. A., Kolling, T., Graf, F., Poloczek, S., Faßbender, I., Freitag, C., Lamm, B., et al. (2018). The Development of Implicit Memory From Infancy to Childhood: On Average Performance Levels and Interindividual Differences. Child Development, 89(2), 370-382. doi:10.1111/cdev.12749
Doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Obecnie wykładowca akademicki na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowania zawodowe to metodyka nauczania języka angielskiego oraz opieka, wychowanie i nauczanie małych dzieci. Prywatnie lubi gotować, czytać kryminały i chodzić na spacery ze swoimi psami – Luną i Zojką.