”Żeby każde dziecko, które przebywa w grupie żłobkowej miało dobre warunki do rozwoju”
Pod tym hasłem 30 września 2019 r. w Warszawie odbyła się konferencja „Jakość od początku”, na której zaprezentowane zostały standardy opieki i edukacji dzieci do lat 3 opracowane przez Fundację Rozwoju Dzieci im. J. A. Komeńskiego. Wśród 90 gości byli przedstawiciele Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, urzędów wojewódzkich, samorządów oraz dyrektorzy i wychowawcy żłobkowi oraz inni profesjonaliści.
Obejmujące 10 obszarów tematycznych standardy i związane z nimi konkretne wskaźniki mają być narzędziem dla kadry do samodoskonalenia i autoewaluacji. Mają być wsparciem, a nie orężem nadzoru, mają pomagać w doskonaleniu umiejętności, a nie udowadniać braki.
W Polsce powstaje coraz więcej żłobków, klubów dziecięcych, gdzieniegdzie pojawiają się też dzienni opiekunowie. Szeroko komentowane są wytyczne dotyczące wymagań lokalowych, sanitarnych, bezpieczeństwa pożarowego. Ściśle określone są wymogi formalnych kwalifikacji opiekunów. Mało jednak mówi się o atmosferze, o jakości relacji oraz procesach, jakie dzieją się w żłobkach. Rzadko definiuje się czynniki, które sprawiają, że dzieci chętnie chodzą do żłobka, rodzice mają poczucie, że dziecko jest w dobrych rękach, a kadra ma satysfakcję i lubi ze sobą pracować. To właśnie zostało opisane w standardach. Jak powiedziała jedna z uczestniczek: „….wiele z tego, co dziś usłyszałam, robimy, ale pierwszy raz to zostało spisane i uporządkowane”.
Poniżej przedstawiamy zarys obszarów ujętych w Standardach Opieki i Edukacji dzieci do lat 3:
1. Fundamenty i wartości
Wszystkie osoby pracujące w placówce, pomimo różnic indywidualnych oraz osobistego światopoglądu, powinny działać we wspólnym systemie wartości dotyczącym dzieci. Klarowna wizja dziecka, jego praw oraz misji placówki umożliwią rodzicom wybór miejsca dobrego dla ich dziecka.
2. Kompetencje kadry
Kompetencje osobiste osób pracujących w placówce mają pierwszorzędne znaczenie dla jakości opieki i edukacji dzieci. Aby kadra potrafiła budować relacje z dziećmi oraz realizować program pedagogiczny, musi zadbać o swój rozwój osobisty – w tym nie tylko o wiedzę i umiejętności, lecz także znajomość emocji i potrzeb, umiejętność ich nazywania i wyrażania. Szkolenia i superwizje powinny odbywać w ramach czasu pracy kadry, ale nie czasu pracy z dziećmi. Zalecane jest obniżenie pensum czasu pracy z dziećmi do 7 godz. dziennie przy pełnym etacie.
3. Praca pedagogiczna
Każde dziecko powinno mieć warunki do angażowania się w interesujące je działania (zabawę), które pozwalają na odkrywanie, kreatywność i nadawanie znaczeń, zarówno samodzielnie, z innymi dziećmi, jak i z udziałem wspierających dorosłych. Każde dziecko powinno mieć przy tym zapewnioną możliwość wyboru stopnia swojego zaangażowania. Placówka powinna mieć program edukacyjny, nawiązujący do zainteresowań dzieci, ich możliwości rozwojowych oraz aktualnej dyspozycji.
4. Sytuacje codzienne
Sytuacje codzienne to czynności powtarzalne, stanowiące element rutyny każdego dnia. Dzięki nim dziecko porządkuje swój świat, buduje odrębność, rozwija kompetencje społeczne, emocjonalne i motywację do aktywnego uczestniczenia w środowisku. Charakter codziennych sytuacji tworzy kulturę danego miejsca, buduje atmosferę wychowawczą. Sposób ich organizowania ma kluczowe znaczenie dla rozwoju małych dzieci, gdyż dotyczy zaspokajania pierwszorzędnych w tym wieku potrzeb fizjologicznych i emocjonalnych. Od tego zależy jakość doświadczeń dzieci, ich poczucie bezpieczeństwa oraz prawidłowy rozwój.
5. Żywienie
Jedzenie i picie zaspokajają podstawowe potrzeby fizjologiczne dzieci, słusznie więc w każdej placówce przywiązuje się do nich dużą wagę. Standardy związane z żywieniem zostały podzielone na dwie grupy wiekowe ze względu na duże zróżnicowanie potrzeb dzieci w tym zakresie. Osobno zwraca się uwagę na warunki, w jakich powinny się odbywać posiłki, ponieważ spokój i dobra atmosfera są niezbędne do prawidłowego rozwoju emocjonalnego, społecznego i poznawczego dzieci.
6. Adaptacja
Adaptacja do pobytu w placówce to kluczowy okres w życiu dziecka. Badania pokazują, że adaptacja wiąże się ze stresem i to, w jaki sposób proces będzie przebiegać, ma wpływ na poziom kortyzolu (hormonu stresu) u dziecka, a co za tym idzie, na jego funkcjonowanie w placówce oraz dobrostan psychiczny. Niewłaściwie prowadzony proces adaptacji może nawet zagrażać zdrowiu dziecka. Niezwykle ważne jest więc odpowiednie wsparcie dzieci w tym procesie, poświęcenie im tyle czasu i uwagi, ile potrzebują.
7. Współpraca z rodzicami
Współpraca kadry i rodziców jest oparta na partnerstwie, którego podstawą jest rozumienie decydującej roli rodziców i rodziny w życiu dziecka. Wymiana informacji między rodzicami a personelem jest niezbędna i powinna przebiegać w atmosferze otwartości i zaufania. Kadra powinna wspierać rodziców w wypełnianiu obowiązków rodzicielskich i uwzględniać ich zdanie w sprawach związanych z funkcjonowaniem placówki.
8. Aranżacja przestrzeni i wyposażenie
Bardzo ważne jest, żeby aranżacja przestrzeni była spójna z koncepcją pracy pedagogicznej przyjętą przez placówkę. Otoczenie wewnątrz i na zewnątrz budynku musi być bezpieczne, a jego aranżacja powinna optymalnie wspierać rozwój dzieci. Warto zorganizować przestrzeń w sposób umożliwiający dzieciom działanie zarówno samodzielne, jak i w gronie rówieśników oraz dorosłych, zgodnie z ich aktualnymi potrzebami i zainteresowaniami. Aranżacja przestrzeni powinna być prosta, bez czynników rozpraszających uwagę.
9. Bezpieczeństwo i profilaktyka zdrowia
Dbałość o zdrowie dzieci wymaga podejmowania działań z zakresu profilaktyki oraz zapewnienia im bezpiecznych warunków pobytu w placówce. Wymaga to określenia procedur zapobiegawczych oraz reagowania w sytuacji zagrożenia zdrowia dzieci oraz kadry. Zadaniem kadry jest także ochrona dzieci przed krzywdzeniem.
10. Zarządzanie
Zarządzanie to tworzenie warunków działania placówki – a w tym profesjonalizacja usług opiekuńczych i edukacyjnych, dbanie o rozwój całej kadry. Za zarządzanie jakością i promocję placówki na zewnątrz odpowiedzialna jest dyrekcja (zespół zarządzający, właściciel). To od jej determinacji, otwartości, konsekwencji i gotowości do podejmowania zmian w największym stopniu zależy to, czy podnoszona będzie jakość usług świadczonych przez placówkę.
Przedstawione powyżej obszary są szczegółowo rozwinięte w poradniku dostępnym online (www.najmlodsi.org.pl).
Co Waszym zdaniem jest najważniejsze dla zapewnienia dzieciom wartościowych dla rozwoju doświadczeń w żłobku? Zachęcamy do dyskusji!
Psycholog dziecięcy, wychowawca, trenerka. Obecnie Prezes Zarządu Fundacji Rozwoju Dzieci im J.A.Komeńskiego. Od zawsze zainteresowana rozwojem, edukacją, wychowaniem małych dzieci. Pracuje nad tworzeniem i podnoszeniem jakości różnych form opieki dla dzieci 0-6 lat. Prywatnie babcia dziesięciorga świetnych wnucząt.
PingbackCzym skorupka…