A gdyby tak założyć kamery na głowy dzieci i prześledzić, jak rozwijają się konflikty? Tak właśnie zrobili naukowcy z Uniwersytetu Stanowego w Ohio (Myrtill i in., 2021). Zbadali, jakie interwencje nauczyciela są skuteczne w radzeniu sobie z konfliktami dzieci.
Kamery na głowach dzieci i nauczyciela
Ta nowatorska metoda badawcza pozwala uzyskać obraz konfliktów z perspektywy dziecka i dorosłego. Nagrania z kamery dają wgląd w świat społeczny i autentyczne doświadczenia maluchów. Ponadto zarejestrowano i przeanalizowano perspektywę wychowawcy klasy. Wykazano, że za każdą interwencją dorosłego kryje się złożony proces podejmowania decyzji. Radzenie sobie z konfliktem wśród dzieci jest trudnym i złożonym procesem, który wymaga wiele energii.
Oczywiście kamery widzą znacznie więcej niż wychowawcy. Nagrania z kamer pokazały, że wiele konfliktów jest krótkotrwałych, ale zdarzają się one bardzo często. Wychowawcy interweniowali w mniej niż połowie przypadków konfliktów, a interwencje były podejmowane głównie w przypadku eskalujących konfliktów o charakterze wzajemnym.
Jak wychowawcy reagują w przypadku konfliktu?
Naukowcy wyróżnili trzy typy reakcji:
Interwencje mające na celu przerwanie konfliktu: radzenie sobie z konfliktem jest podejmowane z zewnątrz – przez wychowawcę – poprzez komentarze, ostrzeżenia lub odwołanie się do zasad obowiązujących w grupie, bez szczególnego zaangażowania obu stron i ich punktów widzenia.
Interwencje mediacyjne: w tym przypadku dzieci mają możliwość wyjaśnienia przyczyn konfliktu, samodzielnego wymyślania rozwiązań lub osiągnięcia porozumienia.
Brak interwencji: nauczyciel nie zauważa konfliktu lub pozwala mu się toczyć.
Co sprawdza się najlepiej?
Chęć natychmiastowego zakończenia konfliktu okazała się najczęściej stosowaną strategią, choć prowadziła do najgorszych rezultatów. Strategia ta prowadziła do rozwiązań typu „przegrana – przegrana”, rozdzielania dzieci, zabierania zabawki… Co ciekawe, brak interwencji działał lepiej niż chęć natychmiastowego zakończenia konfliktu.
Najlepiej sprawdzały się mediacje. To właśnie dzięki mediacjom dzieci najczęściej dochodziły do rozwiązań korzystnych dla obu stron lub do wzajemnego porozumienia. Mediacja była lepsza niż brak interwencji.
Przekaz na przyszłość: Potraktuj konflikt jako okazję do nauki
Konflikty stwarzają maluchom okazję do przyjęcia perspektywy i zrozumienia kontekstu społecznego. Dzieci, które potrafią znaleźć rozwiązanie konfliktu, lepiej radzą sobie z tworzeniem i utrzymywaniem przyjaźni. I odwrotnie, dzieci, które nie potrafią tego zrobić, wykazują więcej niepożądanych zachowań i trudności w relacjach społecznych [1, 2, 4].
Należy więc dać każdemu dziecku możliwość wyjaśnienia przyczyny konfliktu i wspierać dzieci w samodzielnym wymyślaniu rozwiązań lub osiąganiu porozumienia.
Wpis przygotowany na podstawie posta autorstwa Astrid Cornelis opublikowanego na naszym siostrzanym blogu earlyyearsblog.
Źródła:
[1] Chen, D. W. (2003). Preventing violence by promoting the development of competent conflict resolution skills: exploring roles and responsibilities. Early Childhood Education Journal, 30(4), 203–208. https://doi.org/10.1023/A:1023379306124
[2] Gower, A., Lingras K., Mathieson L., Kawabata Y., Crick N. (2014). The role of preschool relational and physical aggression in the transition to kindergarten: Links with social-psychological adjustment. Early education and development 25 (5), 619–640. https://doi.org/10.1080/10409289.2014.844058
[3] Myrtil M.J., Lin T., Chen J., Purtell K.M., Justice L., Logan J., Hamilton H. (2021). Pros and (con)flict: Using head-mounted cameras to identify teachers’ roles in intervening in conflict among preschool children. Early Childhood Research Quarterly, 55, 230-241. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2020.11.011
[4] Sebanc A. (2003). The friendship features of preschool children: links with prosocial behavior and aggression. Social Development, 12(2), 249-268. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00232