Dla wszystkich starczy miejsca. Katja i Sofija w polskim żłobku

Jak sprawić, żeby każde dziecko czuło, że należy do grupy?

Jest poniedziałek rano. Dzieci powoli docierają do żłobka. Katja i Sofija natychmiast po przybyciu znikają w kąciku z lalkami. Gdy dziewczynki się spotykają, to bardzo lubią się razem bawić. Zabawa pochłania je całkowicie, a w jej trakcie rozmawiają ze sobą na przemian po ukraińsku i polsku.

Różnorodność kulturowa

Każde dziecko chce czuć, że jest zauważone i usłyszane i że jest częścią grupy. Dotyczy to dzieci polskich, a także, może nawet bardziej, dzieci pochodzących z różnych środowisk kulturowych lub dzieci mówiących w domu rodzinnym innym językiem niż polski. Jak sprawić, żeby wszystkie dzieci miały poczucie, że należą do grupy?

Jak najlepiej zareagować w sytuacji opisanej na początku tekstu? Pozwolić dziewczynkom bawić się dalej? Okazać zainteresowanie ich zabawą i używanym przez nie językiem (zarówno ukraińskim, jak i polskim)? Może zachęcić inne dziecko polskiego pochodzenia, żeby pobawiło się z dziewczynkami i zobaczyć, co się wydarzy? Lub też powiedzieć dzieciom, że muszą posługiwać się językiem polskim, bo mówienie po polsku jest obowiązkowe? Aby rozwiązać ten dylemat, musimy najpierw dowiedzieć się, dlaczego dzieci podczas zabawy rozmawiają po ukraińsku.

Od bezpieczeństwa po integrację

Ludzie szukają osób podobnych sobie i dotyczy to również dzieci. Spróbuj wyobrazić sobie, że jesteś ukraińskim dzieckiem idącym po raz pierwszy do polskiej placówki i znającym tylko kilka słów po polsku. Wszystko jest dla Ciebie nowe i ekscytujące. Nie możesz całkowicie zrozumieć, co się dookoła Ciebie dzieje. Szukasz wsparcia, uznania, i czegoś znajomego, swojskiego – znajdujesz to u dziecka, które posługuje się tym samym językiem, co Ty. Wsparcie, znajomość i uznanie są niezbędne dla dobrego samopoczucia dziecka i jego poczucia bezpieczeństwa. Tylko wtedy, gdy dziecko czuje się bezpieczne, może się rozwijać i uczyć języka polskiego.

Jak promować integrację społeczną? Cztery wskazówki

1. Przyjmij do wiadomości, że język ojczysty dzieci stanowi część ich tożsamości. Bądź otwarty i gotowy korzystać z innych języków,,  żeby dzieci czuły się bezpieczne lub uczyły się od innych dzieci, możesz np. powiedzieć im jak jest „kot”, „pies” czy „rybka” w różnych językach. Wyjaśnij również, że język używany przez większość jest językiem wszystkich.
2. Porozmawiaj z dziećmi o różnicach i podobieństwach między ludźmi – na przykład o cechach widocznych na pierwszy rzut oka, takich jak kolor włosów lub oczu. Spróbuj też pójść trochę dalej i wspomnij o rzeczach, które nie są zauważalne od razu, takich jak na przykład to, co dzieci lubią robić. Podejdź do tematu w sposób otwarty i neutralny pod względem płci (unikaj stereotypów opartych na płci lub pochodzeniu kulturowym). Może to poprawić i wzmocnić empatię u dzieci.
3. Przygotuj zabawę lub zajęcia, podczas których dzieci będą pracować razem jako grupa. Zachęcaj dzieci do pomagania sobie nawzajem. W ten sposób każdy będzie mógł odczuć, że jest częścią grupy.
4. Przyjrzyj się krytycznie używanym przez siebie materiałom i zabawkom. Czy wszystkie dzieci z różnych środowisk mogą się z nimi identyfikować? Czy w książkach, które czytasz dzieciom, przedstawione są osoby z różnych grup i środowisk?

Grupa mieszana

Aby upewnić się, że każde dziecko czuje się dostrzeżone i usłyszane, ważne jest nie tylko, by zwracać uwagę na różnice między dziećmi, ale także by zastanowić się nad podobieństwami. Daj dzieciom odczuć, że wszystkie (inne) języki ojczyste są istotne i są częścią ich tożsamości – tego, kim dzieci są i skąd pochodzą. Jednocześnie język polski łączy wszystkie dzieci w placówce. Wyjaśnij to dzieciom, a ich języki ojczyste niech służą im jako wsparcie do nauki od siebie nawzajem. Okaż zainteresowanie różnymi językami

Różnorodność oznacza uznanie, że istnieją różnice między ludźmi, a integracja społeczna oznacza przyjęcie tych różnic i zapewnienie, że wszyscy należą do grupy. Jako wychowawca, miej tę świadomość i staraj się pamiętać, dlaczego dzieci robią to, co robią, aby móc je jak najlepiej  wspierać.

————————————–

Wpis jest adaptacją tekstu Pauline Slot z Utrecht University, opublikowanego na blogu EarlyYearsBlog.eu.

Czytaj również: Co robić, żeby dziecko czuło się w żłobku dobrze?

Olga Wysłowska

Była nauczycielka wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego, obecnie pracuje na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania badawcze dotyczą: aspektów jakości instytucjonalnych form opieki, wychowania i edukacji dzieci (żłobków, klubów dziecięcych, punktów dziennego opiekuna) oraz procesów doskonalenia zawodowego wychowawców małego dziecka.