Już wkrótce andrzejki. Dla dorosłych to święto, podczas którego za pomocą wróżb chcą dowiedzieć się, co niesie dla nich przyszłość. Czy wróżenie z dziećmi ma sens?
Dla dzieci w wieku żłobkowym wróżenie jest abstrakcją. W tym okresie rozwoju nie rozumieją one
pojęcia upływu czasu, które jest kluczowe przy wróżeniu na temat przyszłości.
Dlatego też zamiast wróżenia, warto w ten dzień włączyć dzieci w „zabawy na niby”. Jest to
fantastyczna forma spędzenia andrzejek, dzięki której wspieramy poznawczy rozwój dzieci – a
dokładniej myślenie magiczne.
Czym jest myślenie magiczne?
Myślenie magiczne to powszechnie występujący etap w rozwoju dzieci. Jean Piaget, opisuje ten okres
w swojej koncepcji stadiów rozwoju poznawczego. Jego zdaniem myślenie magiczne pojawia się w
okresie myślenia przedoperacyjnego, które przypada na 3-7 r. ż. dziecka, a więc na „końcówkę”
żłobka, okres przedszkola i początek szkoły podstawowej. Charakterystyczne dla tego okresu są takie
zjawiska jak animizm – przekonanie, że nieożywione przedmioty, np. lalki i misie myślą i czują, czy
artyficjalizm – uznanie przez dziecko, że wszystko na świecie zostało przez kogoś stworzone, np. przez
dorosłych [1], [2]. Dzieci w okresie rozwoju poznawczego nie potrafią odróżnić jeszcze wyobrażeń od
tego, co dzieje się w realnym świecie. Postaci z bajek przenikają do codziennego życia, zabawki
opowiadają im swoje tajemnice, a tuż obok pojawia się niewidzialny przyjaciel.
Czy myślenie magiczne może korzystnie wpływać na rozwój dziecka?
Tak. Dlatego też pojawia się jako etap w jego normatywnym rozwoju. Dzięki myśleniu magicznemu
dziecko uczy się rozwijać wyobraźnię, spostrzegawczość i pomysłowość. Przyczynia się to także do
eksploracji różnych ról i zdolności improwizacji, np. poprzez naśladowanie ulubionych postaci z bajek.
Myślenie magiczne prowadzi dziecko do rozwijania twórczego działania na wielu płaszczyznach. Jest
swojego rodzaju stymulacją intelektualną dla dziecka [2]. Pełni także ważną rolę w regulacji
emocjonalnej. Dzięki niemu dziecko w sytuacjach stresowych może redukować swój lęk i napięcie
emocjonalne [3], [4].
Jak i z kim czarować w żłobku?
Adekwatnie do poziomu rozwojowego z dziećmi w najstarszej grupie. Dzieci dwu- i trzyletnie, jeśli
tylko będą chętne, mogą z pomocą wychowawczyń przebrać się w stroje, założyć czarodziejskie
czapki i peleryny i zamienić andrzejki w magiczny dzień. To dobry moment, by wspierać u dzieci
poczucie sprawczości i dać im przestrzeń, by to one mogły „wyczarować” coś z kapelusza lub być
sprawcą eksperymentu. Wszystkie zabawki z wykorzystaniem światła, tj. cienie czy gwiazdy na suficie,
mogą sprawić, że zarówno dla dzieci jak i dla towarzyszących im wychowawczyń będzie to wyjątkowy
dzień.
Jak wspierać myślenie magiczne u dzieci?
1. Organizuj zabawy, w których dzieci mają okazję wcielić się np. w ulubioną postać z bajki.
Dołącz do tego piosenki, które kojarzą się dzieciom z tymi postaciami. Wspólne śpiewanie,
tańczenie i przebranie się za bohatera rozbudzi w dziecku wyobraźnię, a i przy okazji pozwoli
ćwiczyć mowę i sekwencje ruchowe.
2. Czytaj baśnie. To nieodłączny element wspierania rozwoju magicznego myślenia u dzieci.
Dziecko ma okazję wizualizować postać i utożsamiać się z nią. Wiele sytuacji przedstawionych
w baśniach jest odzwierciedleniem życia społecznego. Dzięki słuchaniu takich opowieści
dziecko ma okazję się z nimi zaznajomić [5].
3. Daj się zaprosić do dziecięcego świata wyobraźni. Poznaj ulubioną przytulankę dziecka, która
ma „magiczne zdolności”, lub porozmawiaj trochę z jego niewidzialnym przyjacielem.
4. Nie neguj wyobrażeń dziecka. Szanuj to, o czym Tobie opowiada. To normalny etap w jego
rozwoju. Jeśli wejdziesz w jego świat, pomożesz rozbudzić mu wyobraźnię, a tym samym
przyczynisz się do jego rozwoju poznawczego.
Więcej o myśleniu magicznym, rozwoju wyobraźni dziecięcej i baśniach dowiecie się z posta Marty
Kotarby Po co dzieciom baśnie?
Agata Ruźniak-Lubocka – psycholog, doktorantka Uniwersytetu Gdańskiego. Prowadzi badania nad rozwojem poznawczym i społeczno-emocjonalnym dzieci w wieku poniemowlęcym. Ukończyła studia podyplomowe ze Stosowanej Psychologii Zachowania. Kierownik kameralnego żłobka Zuchy Maluchy w Gdańsku. W swojej pracy dba o to, by dzieci miały przestrzeń do rozwoju samodzielności we własnym tempie. Prywatnie mama czteroletniej Julii. Uwielbia muzykę jazzową i rockową.
Źródła:
[1] Kramer, L., Ramsburg D. (2002), Advice given to parents on welcoming a second child: A critical
review. Family Relations, 51, 1, 2–14.
[1] Piaget, J. (2006), Jak sobie dziecko wyobraża świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
[2] Rosengren, K.S. & French, J.A. (2013). Magical thinking. Oxford library of psychology. The Oxford
handbook of development of imagnation, 42-60
[3] Evans, D.W., Milanak, M.E, Medeiros, B. et al.(2002). Magical beliefs and rituals in young children.
Child Psychiatry, 33, 43-58
[4] Bieńkowska, A. (1999). Forma, treść i funkcje myślenia magicznego dzieci. Kwartalnik
Pedagogiczny, 176(1), 95-105
[5] Rutka, W. (2016). Wartości baśni w pracy z dziećmi przedszkolnymi. Edukacja Elementarna W
Teorii I Praktyce, (24/2), 27-44.