„Tadek Niejadek” w żłobku i przedszkolu – kiedy i gdzie po pomoc? (część 3)

Ostatni z cyklu trzech wpisów na temat neofobii żywieniowej dotyczy jej potencjalnych konsekwencji i specjalistycznego wsparcia w tym zakresie.

Na początek jednak przypominamy  najczęstsze zachowania i postawy dzieci związane z neofobią żywieniową:

Jeśli niechęć do jedzenia trwa zbyt długo…

Przedłużający się okres neofobii żywieniowej, wynikające z tego liczne wyzwania, brak umiejętności poradzenia sobie z tym zagadnienie, albo pojawiające się kolejne utrudnienia,  powinny skłonić do kontaktu ze specjalistą.

Długotrwały problem neofobii żywieniowej może być początkiem rozmaitych trudności, np.

• wybiórczości pokarmowej, 
• selektywnych zaburzeń odżywiania, 
• awersji pokarmowej, 
• ARFID (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder to zaburzenie polegające na ograniczaniu lub unikaniu przyjmowania pokarmów, odczuwanie silnego niepokoju w momencie oferowania produktów tzw. bezpiecznych, czyli nowych, nieznanych lub podanych w nowy sposób )
• specyficznych zaburzeń odżywiania, czego konsekwencją mogą być niedobory, deficyty i patologie w obszarze rozwoju i wzrostu.

Dzieci z wyzwaniami w obszarze jedzenia mogą reprezentować trudności wynikające z

• zaburzeń przetwarzania bodźców sensorycznych (np. nadwrażliwość na smaki, zapachy, obronność dotykowa),
• niskich kompetencji oromotoryczne (czyli brak prawidłowych umiejętności niezbędnych do pobierania i obróbki pokarmu np. sprawność odgryzania, gryzienia, żucia, sposób połykania itp.),
• nieprawidłowości w budowie anatomicznej (np. skrócenie wędzidełka języka),
• nieprawidłowego napięcia mięśniowego.

Innymi przyczynami trudności w przyjmowaniu pokarmu są choroby układu pokarmowego (np. refluks, alergie, nietolerancje pokarmowe), niewłaściwe wzorce wyniesione z domu, zmuszanie do jedzenia, przyczyny natury behawioralnej.

Co mogą zrobić wychowawcy?

Bardzo ważne jest, żeby wychowawcy żłobkowi i nauczyciele przedszkoli byli w stałym kontakcie z rodzicami dzieci, które mierzą się neofobią żywieniową; powinni wzajemnie informować się o stosowanych strategiach, sukcesach i porażkach związanych z organizacją posiłków dzieci. W razie potrzeby informowali ich gdzie mogą uzyskać wsparcie w tym zakresie  i uczulali rodziców, że uzyskane od specjalisty rady powinny być niezwłocznie przekazane również do kadry na co dzień pracującej z dzieckiem. DZIECI NIE MOGĄ NIE JEŚĆ PRZEZ CAŁY DZIEŃ POBYTU W PLACÓWCE.

Gdzie szukać pomocy?

Jednymi z pierwszych osób, do których zwracają się rodzice o pomoc, są pediatrzy  i dietetycy. Ci z kolei najczęściej kierują małych pacjentów dalej, do innych specjalistów. Środowisko terapeutyczne obejmuje różne interwencje i kierunki działań. Wśród terapeutów, którzy najczęściej podejmują się pracy z dziećmi z wyzwaniami w jedzeniu są logopedzi, neurologopedzi, terapeuci integracji sensorycznej oraz psychologowie. Neurologopeda, na przykład, ocenia sprawność i kompetencje w zakresie jamy ustnej, ale także kwestie dotyczące sposobu pobierania pokarmu, jego obróbki, umiejętności  dziecka i przetwarzania sensorycznego. Proces terapeutyczny obejmuje nie tylko oswajanie z nowościami, także naukę radzenia sobie z sensorycznym aspektem jedzenia i związanym z tym lękiem.

Terapia z dzieckiem odbywa się przez zabawę, ale dotyczy ona również pracy z rodzicami, wychowawcami czy nauczycielami, aby ci mogli wrażać nowe strategie w warunkach domowych, w żłobku, przedszkolu czy szkole.

Natalia Górka-Pik

Przeczytajcie też:

„Tadek Niejadek” w żłobku i przedszkolu – czyli czym jest neofobia żywieniowa? (część 1)

„Tadek Niejadek” w żłobku i przedszkolu – czyli co zrobić, aby zachęcić do jedzenia? (część 2)

Źródła:

1. Szajewska H., Horvath A. (2017). Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków.
2. Pliner P. (1994). Development of measures of food neophobia in children. Appetite,23, 147–163. 
3. Pliner P, Eng A, Krishnan K. (1995). The effects of fear and hunger on food neophobia in humans. Appetite, 25, 77–87.
4. Mika M., Matuszczyk P., (2017). Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 14, s. 733-738.
5. Appleton, K. M., Dinnella, C., Spinelli, S., Morizet, D., Saulais, L., Hemingway, A., … & Hartwell, H. (2019). Liking and consumption of vegetables with more appealing and less appealing sensory properties: Associations with attitudes, food neophobia and food choice motivations in European adolescents. Food Quality and Preference, 75, 179–186.
6. Maratos, F. A., & Staples, P. (2015). Attentional biases towards familiar and unfamiliar foods in children. The role of food neophobia. Appetite, 91, 220–225.
7. Siegrist M., Hartmann Ch., Keller C., (2013). Antecedents of food neophobia and its association with eating behavior and food choices, Food Quality and Preference, 30(2), 293–298.
8. Cooke L.C,  Haworth C., Wardle J. (2007). Genetic and environmental influences on children’s food neophobia, The American Journal of Clinical Nutrition, 86(2), 428–433. https://doi.org/10.1093/ajcn/86.2.428.
9. Satter E. M., (1986). The Feeding Relationship, Journal of the American Dietetic Association 86(3), 352–35610. Satter E.M., (2000). Child of Mine: Feeding with Love and Good Sense. Bull Publishing Company

Natalia Górka-Pik

Natalia Górka-Pik – neurologopeda, logopeda wczesnej interwencji, pedagog specjalny, instruktor emisji głosu, terapeuta integracji sensorycznej, terapeuta ręki, terapeuta BI, IAS Johansen, EEG Biofeedback, terapeuta miofunkcjonalny, terapeuta karmienia.
Odbyła dziesiątki kursów, warsztatów i szkoleń z zakresu diagnozy i terapii logopedycznej. Jest autorką artykułów w prasie specjalistycznej z zakresu terapii logopedycznej, dysfagii, jedzenia i integracji sensorycznej. Współautorka książek oraz pomocy dydaktycznych.
Prowadzi warsztaty i szkolenia dla logopedów, nauczycieli oraz rodziców z zakresu pomocy dzieciom z trudnościami żywieniowymi.
Na co dzień zajmuje się terapią karmienia niemowląt i dzieci z wyzwaniami w zakresie jedzenia/ karmienia. Tworzy bydgoską szkołę karmienia Tadek Niejadek ProIntegris.