Czas Świąt Wielkanocnych pozwolił rodzicom zobaczyć, jak dzieci reagują na potrawy, które rzadziej goszczą na naszych stołach. Czy jeśli nie sięgnęły po jajko w majonezie, to jest to powód do zmartwienia?

Każdy z rodziców chciałby, aby jego dziecko jadło zdrowo i z apetytem. Są jednak tacy, którzy niemal marzą o tym, by ich pociecha zjadła cokolwiek innego, niż  tylko sucha biała bułka, waniliowy serek lub mleko. 

Bezsilni i zdesperowani starają się opracowywać najróżniejsze strategie, aby zachęcić, a czasami nawet zaszantażować lub przechytrzyć dziecko, by zjadło coś nowego.  W takiej sytuacji możemy mieć do czynienia z tak zwaną neofobią żywieniową rozwojową.

Neofobia żywieniowa (ang. food neophobia) jest to  lęk lub niechęć do próbowania nowych, nieznanych pokarmów. Niechęć tę obserwuje się najczęściej w okresie wczesnego dzieciństwa z największym nasileniem w wieku od około 2 do 5–6 r.ż. [1].  Neofobia żywieniowa związana jest z niechęcią do jedzenia lub próbowania nowych potraw mimo tego, że dziecko miało prawidłowo rozszerzaną dietę [4]. Największa otwartość na nowe produkty i smaki przypada bowiem na okres od 0–12 m.ż. [2, 3].

Neofobia żywieniowa powoduje, że dieta dziecka staje się mało różnorodna a opiekunowie mają trudność z właściwym zbilansowaniem posiłków, co może powodować również niedobory żywieniowe. Z badań wynika, że neofobia żywieniowa przekłada się głównie na niższe niż zalecane spożycie warzyw i owoców, mięsa oraz produktów mlecznych [5, 6, 7, 8].

Mechanizm warunkujący powstanie neofobii żywieniowej nie został precyzyjnie poznany. Można przypuszczać, że jest to relikt po naszych przodkach. Kiedy człowiek prowadził koczowniczy tryb życia, żywił się tym, co znalazł, upolował, wykopał, natura wyposażyła go w mechanizm zabezpieczający przed potencjalnym zatruciem. Dziecko w wieku od około 2 roku życia stara się być bardzo niezależne. Dysponując kompetencjami fizycznymi do eksplorowania otoczenia, bada je, poznaje, wkłada wszystko do buzi. Prawdopodobnie matka natura zaopatrzyła nas w ten specyficzny, dziś już często zbędny system ochrony. Dziecko z neofobią żywieniową preferuje głównie pokarmy znane, zbliżone smakiem i kolorem do mleka matki. Stąd tendencja unikania gorzkich i kwaśnych potraw. Innymi prawdopodobnymi przyczynami są predyspozycje: biologiczne, psychologiczne i środowiskowe, trudności w przetwarzaniu bodźców sensorycznych czy właściwości jamy ustnej (np. mięśni).

Wczesne dzieciństwo to okres dynamicznego rozwoju, szukania autonomii także w obszarze odżywiania. Dzieci prezentować mogą wówczas specyficzne zachowania żywieniowe. Niezależnie od tego, czy jest to „wybredne jedzenie”, czy „neofobia żywieniowa”, preferencje żywieniowe dzieci mogą powodować codzienne wyzwania w domu, w żłobku, przedszkolu lub szkole; także w miejscach takich jak restauracje, czy domy innych członków rodziny, np. babć czy cioć. 

W kolejnych tygodniach na naszym blogu będziemy pisać o tym, jak wspierać dziecko, które ma trudności z jedzeniem.

Natalia Górka-Pik

 

Źródła:

  1. Szajewska H., Horvath A. (2017). Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży, Medycyna Praktyczna, Kraków.
  2. Pliner P. (1994). Development of measures of food neophobia in children. Appetite,23, 147–163. 
  3. Pliner P, Eng A, Krishnan K. (1995). The effects of fear and hunger on food neophobia in humans. Appetite, 25, 77–87.
  4. Mika M., Matuszczyk P., (2017). Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci, Standardy Medyczne Pediatria, 14, s. 733-738.
  5. Appleton, K. M., Dinnella, C., Spinelli, S., Morizet, D., Saulais, L., Hemingway, A., … & Hartwell, H. (2019). Liking and consumption of vegetables with more appealing and less appealing sensory properties: Associations with attitudes, food neophobia and food choice motivations in European adolescents. Food Quality and Preference, 75, 179–186.
  6. Maratos, F. A., & Staples, P. (2015). Attentional biases towards familiar and unfamiliar foods in children. The role of food neophobia. Appetite, 91, 220–225.
  7. Siegrist M., Hartmann Ch., Keller C., (2013). Antecedents of food neophobia and its association with eating behavior and food choices, Food Quality and Preference, 30(2), 293–298.
  8. Cooke L.C,  Haworth C., Wardle J. (2007). Genetic and environmental influences on children’s food neophobia, The American Journal of Clinical Nutrition, 86(2), 428–433. https://doi.org/10.1093/ajcn/86.2.428.

Przeczytajcie też:

Nie będę tego jeść, bo tego nie lubię!

„Tadek Niejadek” w żłobku i przedszkolu – czyli czym jest neofobia żywieniowa? (część 1)
Natalia Górka-Pik

Natalia Górka-Pik – neurologopeda, logopeda wczesnej interwencji, pedagog specjalny, instruktor emisji głosu, terapeuta integracji sensorycznej, terapeuta ręki, terapeuta BI, IAS Johansen, EEG Biofeedback, terapeuta miofunkcjonalny, terapeuta karmienia.
Odbyła dziesiątki kursów, warsztatów i szkoleń z zakresu diagnozy i terapii logopedycznej. Jest autorką artykułów w prasie specjalistycznej z zakresu terapii logopedycznej, dysfagii, jedzenia i integracji sensorycznej. Współautorka książek oraz pomocy dydaktycznych.
Prowadzi warsztaty i szkolenia dla logopedów, nauczycieli oraz rodziców z zakresu pomocy dzieciom z trudnościami żywieniowymi.
Na co dzień zajmuje się terapią karmienia niemowląt i dzieci z wyzwaniami w zakresie jedzenia/ karmienia. Tworzy bydgoską szkołę karmienia Tadek Niejadek ProIntegris.

Komentarze 2 thoughts on “„Tadek Niejadek” w żłobku i przedszkolu – czyli czym jest neofobia żywieniowa? (część 1)

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *