Kasia ma więcej… krzyczy dwuletnia Ania pokazując talerzyk koleżanki, na którym jest ‘górka’ chrupków kukurydzianych, podczas gdy na talerzyku Ani jest zaledwie kilka.
Zajęcia matematyczne kojarzą nam się przede wszystkim ze zorganizowanymi lekcjami, w czasie których dzieci przepisują równania z tablicy. Jednak kompetencje matematyczne, takie jak choćby umiejętność porównywania różnicowego, którego dokonała Ania, zaczynają się kształtować już u najmłodszych dzieci. Należy więc pamiętać, że bardziej zaawansowane kompetencje matematyczne, doskonalone w szkole, bazują na podstawowych konceptach matematycznych, które rozwijają dzieci w wieku żłobkowym.
Fromboluti i Rinck określiły umiejętności matematyczne, których rozwój może być wspierany w ramach codziennych zabaw i rozmów z dziećmi w wieku żłobkowym.
Szacowanie
Szacowanie to przypuszczenie co do ilości lub wielkości czegoś. Dzieci w wieku żłobkowym zaczynają szacować, (tak jak Ania ze wstępu). Dość szybko w ich słowniku pojawiają się takie pojęcia jak mały czy duży. Wychowawcy, używając regularnie określeń takich jak: około, blisko, w przybliżeniu, więcej niż lub mniej niż, pomagają dzieciom w rozszerzaniu słownictwa matematycznego oraz pokazują sytuacje, w których szacowanie może być przydatne.
Liczenie
Dzieci od najmłodszych lat chętnie liczą: osoby, przedmioty czy części ciała. Już poniżej 2 roku życia dzieci rozumieją różnicę między jednym a dwoma przedmiotami. Lubią zarówno liczenie bierne (słuchanie dorosłego oraz wodzenie wzrokiem za wskazywanymi przez niego obiektami), jak i aktywne, czyli przeliczanie obiektów samodzielnie lub z dorosłym. Każda okazja do liczenia jest dobra! Warto pamiętać, że sama czynność przeliczania jest istotna – często zdarza się że dzieci licząc samodzielnie popełniają błędy (np. liczą jeden, dwa, pięć, osiem, cztery). To jest normalne i nie oznacza, że zawsze mamy je poprawiać (częste poprawianie może zniechęcić dzieci do liczenia). Udział w liczeniu jest dla dzieci dużo łatwiejszy jeśli wychowawca wskazuje każdy z przeliczanych elementów.
Wzory i relacje między zdarzeniami/obiektami
Wzory to przedmioty, osoby lub zdarzenia, które się powtarzają. Relacje między nimi są określane na podstawie cech obiektów, które sprawiają, że są powiązane. Wzory i relacje występują powszechnie w otoczeniu dziecka np. muzyce (zwrotka, refren, zwrotka…), czy posiłkach (śniadanie, obiad, kolacja).
Rozumienie wzorów polega na dostrzeganiu relacji między elementami zbioru. Dzieci bardzo wcześnie zauważają rytm dnia w żłobku, określany przez chronologicznie powtarzające się zdarzenia. Daje im to poczucie bezpieczeństwa. Dziecko rozumie, że po drzemce jest podwieczorek, a po podwieczorku przyjdzie mama. Wychowawcy wraz z dziećmi mogą poszukiwać i tworzyć wzory w czasie zabawy np. ustawiając samochodziki jeden za drugim lub od najmniejszego do największego, sortując zabawki na podstawie ich koloru, czy czytając wiersze z wielokrotnie powracającym się motywem (jak choćby “Rzepka” J.Tuwima).
Kształtowanie zmysłu przestrzennego
Zmysł przestrzenny to nic innego jak podstawa geometrii. Wszystkie zabawy konstrukcyjne np. zabawa klockami, kształtują wyobraźnię przestrzenną i pozwalają dzieciom w intuicyjny sposób zrozumieć pojęcia wysokości, szerokości i długości (nawet jeśli dzieci nie potrafią ich nazwać). Rozpoznawanie kształtów np. poprzez dotykanie i rozmawianie o przedmiotach o różnym kształcie i różnej wielkości, jak również określanie położenia przedmiotów względem siebie (miś jest obok wózka), rozwija w dzieciach świadomość siebie względem otaczającej je przestrzeni.
Mierzenie i odmierzanie
Mierzenie i odmierzanie odnoszą się do określania wielkości, odległości, wzrostu, wagi, czy czasu. To bardzo ważna kompetencja dla najmłodszych dzieci. Pomaga im zrozumieć zależności między otaczającymi je ludźmi, przedmiotami i zdarzeniami. Już dwuletnie dzieci rozumieją, co oznacza, że samochodzik odjechał najdalej w wyścigu. Pomocne w kształtowaniu kompetencji mierzenia i odliczania jest również używanie jednostek odpowiednich do opisywanych zjawisk. W grupach dwu i trzylatków wychowawca może np. określać, ile czasu będzie trwało dane działanie
Dziecko: Kiedy wyjdziemy na dwór?
Wychowawca: Wyjdziemy po śniadaniu, czyli za około 20 minut.
Ułamki
Tak, ułamki, to nie pomyłka 🙂
Dla małych dzieci trzy kawałki tortu to zawsze będzie więcej niż jeden cały tort. Warto jednak wykorzystywać codzienne sytuacje, żeby pokazywać dwu- trzyletnim dzieciom, że coś, co jest całe, można podzielić na wiele kawałków.
Jedno jabłko wystarczy dla kilkorga dzieci, waza zupy rozlana do kilku miseczek to jest tyle samo zupy, a dwie połówki kartki kolorowego papieru, to tyle samo co cała kartka.
Takie wprowadzenie ułamków „mimochodem” może okazać się bardzo pomocne na dalszych etapach edukacji.
Wykresy i grafy
Graficzna reprezentacja zjawisk często sprawia trudności nawet dzieciom w wieku szkolnym, dlatego też w kontekście pracy z dziećmi w wieku żłobkowym, to zagadnienie jest często pomijane. Niesłusznie, prosta reprezentacja np. kalendarze obrazkowe prezentujące rozkład zajęć w ciągu dnia, czy lista obecności dzieci z ich zdjęciami, mogą skutecznie pomóc najmłodszym zrozumieć znaczenie graficznej reprezentacji zdarzeń.
Najważniejsze!
Dzieci przyswajają koncepty matematyczne, kiedy są prezentowane w bliskim dla nich kontekście i z wykorzystaniem ‘prawdziwych’ przedmiotów.
Źródło:
Fromboluti, C. S., & Rinck, N. (1999 June). Early childhood: Where learning begins. U.S. Department of Education, Office of Educational Research and Improvement, National Institute on Early Childhood Development and Education. Pobrane 19.02.2019 z https://www2.ed.gov/pubs/EarlyMath/title.html
Była nauczycielka wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego, obecnie pracuje na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania badawcze dotyczą: aspektów jakości instytucjonalnych form opieki, wychowania i edukacji dzieci (żłobków, klubów dziecięcych, punktów dziennego opiekuna) oraz procesów doskonalenia zawodowego wychowawców małego dziecka.
Pingback3 pomysły na wielkanocne zabawy dla wychowawców żłobkowych – Czym skorupka…
PingbackRytm i rym a rozwój małego dziecka – Czym skorupka…